‘Giyineceksen janti olacaksın efendim’

Hayatı kumaşların içinde geçen ve çeyrek asırdır da kendi mağazasında kumaş satan İsmail Orman, günümüzde giyinmenin de kumaşların da çok değiştiğini belirterek, “Giyineceksen janti olacaksın efendim, kravatlı takım elbiseli falan, ütülü pantolon şimdi artık ütülü pantolon kalmadı. Millet pazardan şuradan buradan giyiniyor artık. Kısacası kumaş fiyatları yüksek ondan dolayı milletin cebi buna yetmiyor” diyor.

 

Afyon kent merkezindeki Uzun Çarşı yakınındaki Akosman Pasajı’nda yıldır kumaşçılık yapan İsmail Orman, hazır giyimin artmasıyla beraber kumaş alanların, terzilerin ve kumaş satanların iyice azaldığını belirtti. Desen Kumaş adlı işyerinde çeyrek asırdır kumaş satan 73 yaşındaki İsmail Orman, “Kumaş alıcısı kalmadı herkes hazıra yöneldi. Bu meslek son, bizden sonra bu mesleği ve bu işi yapacak başka kimse kalmadı” diye yakınıyor.

Muhasebe okumasına rağmen bütün hayatı kumaşların içinde geçen ve son 22 yıldır da kendi mağazasını işleten Orman, “Mesleğe ortaokul zamanlarda başladım. Liseye devam ederken çırak olarak gelirdim” diyor. Orman, kumaşçılığın son dönemlerine gelindiğini belirterek, “Kumaş alıcısı kalmadı herkes hazıra yöneldi. Bu meslek son, bizden sonra bu mesleği ve bu işi yapacak başka kimse kalmadı” diye konuştu. Afyonşehir’den Kübra Ergün ve Buğra Avşar’a konuşan İsmail Orman, uzmanlık konusu olan kumaşlar konusunda ayrıntılı bilgiler aktardı. Son yıllarda giyim ve konfeksiyon konusunda ciddi değişimler yaşandığını, kumaşlardaki karışım oranlarında yünün azaldığını belirten İsmail Orman’ın konuşmalarından derlenen bölümler şöyle:

ARTIK HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ DEĞİL

“Genelde erkek kumaşları satıyorum bayan kumaşları satmıyorum ama bayan kumaşlarından da anlıyorum. Bayan kumaşlarını olan yerlerde de çalıştım. Türkiye’de en çok bilinen bir kumaşın fiyatları çok değişti. Artık hiçbir şey eskisi gibi değil.

Terziler çok büyük rakamlar istiyor. Hazır ürünler bunlara göre artık ucuz, vatandaşın alım gücü kalmadı. Sokaklarda insanlara bakın nerdeyse çok zayıf giyiniyorlar. Yani eski alışkanlıklarını yitirdiler. Giyineceksen janti olacaksın efendim, kravatlı takım elbiseli falan, ütülü pantolon şimdi artık ütülü pantolon kalmadı. Millet pazardan şuradan buradan giyiniyor artık. Kısacası kumaş fiyatları yüksek ondan dolayı milletin cebi buna yetmiyor. Bu paralarla zaten alınmaz. Terzilik mesleği bittiği için bizim mesleğimiz de bitti.

MESLEK KÖRELME NOKTASINA GELDİ

Bir takım elbise dikimine bin 500 lira diyor terziler. Birkaç kişiye sordum sadece dikişi bin 500 lira diyorlar ama ikram ederiz diyorlar. Bir pantolon şu an 300-400 lira arası dikiliyor. Bir terzi bu mesleği yapamaz. Haftada bir takım elbise çıkarır bir terzi. Bin 500 lirada 6 bin lira yapar bu fiyat. Bu durumda bir terzinin mesleği yapması zorlaşıyor. O yüzden bu meslek köreldi. Hazıra döndü, hazıra da gidip bakıyorum ben şöyle mağazalara, AVM’lere giriyoruz. Altınyıldız markasına rastlayamıyoruz neredeyse. Geçen gün bir tane AVM’ye gittim kumaşların hepsine baktım, Altınyıldız yazısı yok.

ÇOĞU TAKIM ELBİSEDE İSİM YAZMIYOR

Kumaşta, özellikle takım elbiselerde markanın kenarında ismi olması gerekiyor fakat bu çoğu mağazadaki ürünlerde yok. Ankara’da bir yere gittim. Altınyıldız olduğunu cekete yapıştırmışlar ama Altınyıldız kumaşı değildi. Yani ben kumaşçı olduğum için biliyorum. Kaliteli mağazalardaki kumaşlarda Altınyıldız olduğu belli değil.

KUMAŞIN KALİTESİNİ NASIL ANLARIZ?

Bu biraz da el melekelerinden anlarız zaten üzerinde yazıyor. Kaçta kaç, hangi kumaşlar olduğunu belirtiyorlar. Kumaşçılıktan anlamak lazım kumaş böyle yumuşak olacak, ütü tutacak olacak, içinde polyester dediğimiz malzeme de olacak. Saf yün olursa da olmaz bu iş her yıkamaya girdiğinde çeker ütü tutmaz. En ideal kumaşlar yüzde 50 polyester yüzde 50 yün olması gerekiyor.

KUMAŞ YÜZDE 50 POLYESTER YÜZDE 50 YÜN OLMALI

Kumaşların özelliği yün oranı, polyester oranı kaliteli kumaşta belli olması gerekiyor. Mağazalardaki satılan ürünlerin içeriğinde yüzde 63 polyester yüzde 23 viskon diyor, şimdi kumaşın özelliği yüzde 50 polyester olacak yüzde 50 yün olacak. İyi bir kumaşta bu özellikler olması gerekiyor. Kumaşlarda pamukta yok yün de yok fiyatları da baya yüksek tutuyorlar. Ama artık millet ucuza döndü Altınyıldız’ı satamaz. Yani bunun daha önceki fiyatları 70-80 TL arasındaydı. Şu an ise bu fiyatlar 100-110 TL oldu. En son 300 TL oldu.

BU MESLEĞİ BİTİRDİLER

Alış fiyatımız 300 TL oldu ben bunu ne kadara satacağım, yüzde 50 zam koyacağım yüzde 25 masraflara çıkar, benim bir üründen yüzde 25 para kazanmam lazım. Benim bu parayı kazanmam mümkün değil. Müşteri geldiğinde kumaşın metresi 300 TL dediğim zaman müşteri bana sert bakıyor. Benim elimde olan bir şey yok satışlar da yok zaten.

Takım elbise yaptırmak isteyen kalmadı artık. Afyon’da terzi de kalmadı bu mesleği bitirdiler. Birkaç tane esnaf var onlar da dikmiyoruz diyorlar. Genelde pantolonluk satıyoruz biz ama isteyene elimizde olmasa bile İstanbul’a telefon açıyoruz takımlık içinde gönderiyorlar. Uzun zamandır zaten hazıra döndü şimdi herkes hazır alıp giyiyor. Terzi mesleği bitiyor terziler çırak yetiştirmiyor.

BU MESLEK ESKİ DÖNEMLERDE NASILDI?

Eski dönemlerde terzi çoktu. Hazır giyim de bu kadar çok yaygın değildi. Bir sürü terzi vardı vatandaş gelirdi takımlık, pantolonluk kumaşını alırdı giderdi terziye diktirirdi. Şu an diktirmek pahalı hazır daha uygun. Milletin alım gücü maalesef kumaş almaya yetmiyor. Yoksa Altınyıldız kumaş al yıllarca giy ne yırtılır ne de bozulur. Burada benim para kazancım olmuyor. Alışkanlığımız var, evde durmakla olmuyor. Bizde bu kumaşçılığın sonuyuz devamı gelmez artık. Yani bu meslekle bir ev geçindirilmez artık tam olarak bitti diyebiliriz. Kübra Ergün- Buğra Avşar (Özel)