Nöbetçi Eczaneler
Amazonlar, MÖ 2. binyıl civarında Anadolu’da yaşayan kadın savaşçılardı. Bu vahşi kadın savaşçılar gerçekten var mıydı? Mitolojide Amazonlar, savaş tanrısı Ares’in kızlarıydı. Erkeklerin sadece üreme amacıyla kabul edildiği ve tüm erkek bebeklerin öldürüldüğü, yalnızca kadınlardan oluşan bir toplumun üyeleriydiler. Amazonlar MÖ 1200 civarında gerçekleşen ünlü Truva savaşında geçiyor. Hektor’a Aşil’e karşı yardım ettiklerine inanılıyor. Kraliçe Penthesilea, Aşil’i yaraladıktan hemen sonra göğsünden vurularak öldürüldü.
ANAVATANLARI TERME İLÇESİYDİ
Herodotos, Diodorus, Apollonius, Justinus, Plinius, Virgil, Aeschylus, Stephanos, Hesiod, Lysias, Pausantas gibi önemli tarihçiler, klasik ve Yunan mitolojisinde tamamen kadın savaşçılardan oluşan tarihi bir ulus olan Amazonların Samsun’un doğusunda yer alan ilçesi Terme’de (Temiskira) yaşadıklarına ve burasının bu savaşçı kadınların anayurdu olduğuna vurgu yapar. Terme’de Türklerin Anadolu’ya hakimiyeti öncesinde Hititler, Frigler, Medler, Persler, Romalılar ve Doğu Romalılar hüküm sürdü.
EFSANE GERÇEK Mİ OLUYOR?
Ancak giderek artan arkeolojik kanıtlar, at sırtında gezen, yay kullanan kadın savaşçılar hakkındaki efsanelerin neredeyse kesinlikle gerçekliğe dayandığını gösteriyor. Bugüne kadar ortaya çıkarılmış en eski Amazon kadın mezarı (Demir Çağından kalma Zemo Avçala Mezarı) Gürcistan’ın başkenti Tiflis’in hemen kuzeyindeki Avçala bölgesinde tanımlanmıştır. 2017’de Ermeni araştırmacılar, Amazon mitlerine benzediğini söyledikleri 20’li yaşlarında bir kadının kalıntılarını keşfettiler. Savaş yaralarından öldüğünü buldular.
AMAZON KADINLAR KAÇ ŞEHİR KURDU?
Amazonların öne çıkan kraliçeleri arasında Truva Savaşında yer alan Penthesilea ve kardeşi Hippolite, Atlantislileri yenen ve İzmir’i kuran Myrina sayılabilir. Sadece İzmir değil, cesaretli ve son derece bağımsız olan Amazonlar, İskitya’dan Trakya’ya, Küçük Asya’ya ve Ege Adaları’na kadar dünyanın en ücra köşelerine düzenli olarak kapsamlı askeri seferler düzenlediler ve Arabistan ve Mısır’a kadar ulaştılar. Askeri akınların yanı sıra Amazonlar, tapınakların temelleri ve Efes, Kyme, Smyrna, Sinope, Myrina, Magnesia, Pygela gibi çok sayıda antik şehrin kurulmasıyla da ilişkilendirdiler.
LİBYA’YA KADAR UZANDIKLARI İLERİ SÜRÜLÜR
Köle olarak kullanıldıkları bir gemide isyan çıkarıp; gemiyi ele geçirdikten sonra Karadeniz kıyılarına gelip buralara yerleştikleri söylenir. Kraliçeleri tarafından yönetilen Amazonların Yunanlılara düşman oldukları ve Truva savaşında Aşil’e karşı savaştıkları anlatılır. Amazon savaşçılar genellikle Yunan savaşçılarla savaşırken resmedilmiştir. Helenistik ve Roma çağı tarihte Ön Asya’ya birçok Amazon saldırısından bahsedilir. Hatta Afrika’ya kadar uzandıkları, Libya’da bile var oldukları dile getirilir.
AMAZON KADINLAR ERKEKLERDEN NEDEN NEFRET ETTİ?
Amazon kadınlar ilk aşırı feministler olarak adlandırmak yanlış olmayacaktır. Wikipedia’ya göre, Amazon kadınlarının neden erkeklerden nefret ettiklerine dair iki söylence vardır. Birine göre erkekler civar topluluklara yaptıkları akınlar sırasında pusuya düşürülmüş ve öldürülmüştür. Bunun üzerine kadınlar silahlanmıştır.
Bir başka söylenceye göre ise Amazonların köle olarak kullandığı erkekler Anadolu’da Zeus adında erkek bir baştanrının ortaya çıktığını duyar ve bununla böbürlenmeye başlarlar. Öfkelenen Amazonlar o gece bütün erkekleri öldürür, çocukları ise sakat bırakırlar. Öldürdükleri erkeklerin organlarını anatanrıçaya sunan Amazonlar ülkelerine erkeklerin girmesini yasaklar. Onlar anandros (erkeksiz yaşayan), stryganor (erkek avcısı), androdamas (erkeğin sahibi), kreobotos (erkeksiz yaşayan), kreobotos (et yiyen), deineira (erkek katili) ve oirpatadır (erkek öldüren) anılmaya başladılar.
AMAZON KELİMESİNİN KÖKENİ NEYE DAYANIYOR?
Ancak İzmir’den Şanlıurfa’ya kadar yapılan birçok kazılarda, Amazon kadınları ile ilgili kabartmalar başta olmak üzere yüzlerce bulguya rastlanmıştır. Bulgulardan Amazonların silah olarak ok, kılıç, mızrak ve ‘labrys’ denilen iki uçlu balta kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Amazon kelimesinin memesiz anlamına geldiği en fazla kabul edilen görüştür. Klasik Yunancada etimolojik olarak mazos memesiz anlamındadır. Onlar ekmek (maza) yemeyip kertenkele ya da yılan yerler. Ancak İran dilinde ‘ha-mazan’ ‘savaşçılar kelimesinden de türemiş olabilir. Antik Yunan’da Amazon terimi halk arasında Yunanca amazos (‘göğüssüz’), a (‘olmayan’) ve mazos (‘göğüs’) kelimesinin bir çeşidi olan mastos (‘göğüs’) kelimesinden türemiş olarak halk arasında etimolojiye sokulmuştur. Antik sanat eserlerinde böyle bir uygulamaya dair hiçbir belirti yoktur. Amazonlar her zaman iki göğüsle temsil edilir, ancak sıklıkla biri örtülüdür. Philostratus’a göre, Amazon bebekleri sadece sağ göğüsle beslenmezdi. Yazar Adrienne Mayor, yanlış etimolojinin mite yol açtığını öne sürüyor.
‘ZEYNA’ KARAKTERİ AMAZONLARDAN ESİNLENEREK OLUŞTURULDU
Amazon ismi genel olarak kadın savaşçı ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır ve sinema dünyasında ‘Zeyna’ karakteri Amazonlardan esinlenerek oluşturulmuştur. Gerçekten de Amazon kadınlar asker gibi yaşıyorlardı ve hayat amaçları erkeklere karşı savaşmaktı. Kızlara çocukluktan itibaren savaşın incelikleri öğretilirdi. Yay ve ok, librys (bir tür çift taraflı balta) ve hilal şeklinde bir kalkan silahlarıydı. Amazonlar at terbiyecileri ve biniciler olarak eşsiz bir beceri ve mükemmellik gösterdiler.
Amazonia ve Achillea adlı iki kadın gladyatör. Görsel: Wikipedia
Amazon kadın heykelinin Roma kopyası, yaklaşık MÖ 440 (Vatikan Müzesi)