Nöbetçi Eczaneler
Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Geoteknik Ana Bilim Dalı Başkan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Gücek, geçtiğimiz günlerde Emirdağ ilçesine bağlı Yeniköy köyü merasındaki tarım arazilerinin ortasında oluşan obruk ile ilgili olarak açıklamalarda bulundu. Bölgede oluşan obruğu geoteknik açıdan değerlendiren Dr. Gücek, “Türkiye’de iklim değişikliği ve kuraklıkla birlikte ve aşırı ve kontrolsüz yeraltı suyu tüketimi sonucunda zemin profilinde zamana bağlı veya ani oturmalar son yıllarda artmıştır. Konya’da çok sık gördüğümüz obruklar daha önce Eskişehir/Çifteler ilçesinde görülürken o bölgeye yakın Afyon/Emirdağ-Yeniköy köyünde ani oturma meydana gelmiştir” şeklinde konuştu. Obruk oluşumunun en önemli nedeninin yüzey ve yeraltı su seviyesindeki değişim olduğunu dile getiren Gücek, “Aşırı yer altı suyu kullanımı, madencilik faaliyetleri, yanlış yapılaşma ve bilinçsiz tarımsal sulama gibi sebepler de obruk oluşumunu hızlandırabilir” ifadesini kullandı.
‘GÖÇME-OTURMA PROBLEMİ OLAN BÖLGELERDE ZAMAN İÇERİSİNDE SORUN YARATMAYA DEVAM EDECEKTİR’
Göcek, yaptığı değerlendirmenin devamında ise şunları söyledi: “Göçme-oturmalar zeminin kohezyonlu, kohezyonsuz, doygun veya kuru özelliklerine bağlı olarak değişik hız ve miktarlarda oluşmaktadır. Bu nedenle konsolidasyon oturmaları diye tabir ettiğimiz oturmalar, boşluk suyu basıncındaki azalmadan kaynaklı hacim değişimi ve zemin tanelerin yeniden düzenlenmesinden kaynaklı hacim değişimi ile ilişkilidir. Geoteknik açıdan yeraltı su seviyesindeki değişim, göçme-oturma problemi olan bölgelerde zaman içerisinde sorun yaratmaya devam edecektir. Bu tür riskleri olan bölgelerdeki insanımız; bölgesel zemin kaymalarını, yerleşim yerine yakın yapılarda oluşabilecek gözlemsel oturmaları ve çatlakları, kapı ve pencerelerin düzgün kapanmaması gibi problemleri takip ederek yetkililere bildirmelidir.”
OBRUK OLUŞUMUNDAKİ BAŞLICA ETKENLER
Obruk oluşumlarının başlıca etkenlerine de değinen Gücek, obrukların oluşumu ile ilgili olarak da şu ifadelere yer verdi: “Genel itibariyle Obruk oluşumlarının başlıca etkenleri arasında; yeraltı su seviyesindeki değişim, statik ve dinamik yükler, suyun tutulması (depolanması), erozyon ve kazılar yer almaktadır. Obruklar iki türlü oluşmaktadır; 1) Boşluklu Kireçtaşının içinde bulunan boşlukların çökmesiyle: Kil bakımından zengin kohezyonlu zeminlerin olduğu yerlerde yağışlarla birlikte aşağıya çok malzeme hareket edememekte ve alttaki boşluklar erimeden kaynaklı giderek büyüyerek ani derin çökmelere neden olmaktadır. Bu tip obruklarda ani çökme beklendiği için öncesinde yüzeyde net bir belirti oluşmadığından önlem almak da oldukça zordur. 2) Kayaçların içinde erimeye uygun minerallerin erimesi ile: Kayaçların içinde bulunan erimeye yatkın mineraller yeraltı sularının etkisi ile zamanla eriyerek zeminde boşluklar oluşmaktadır. Kohezyonsuz yapıdaki zemin taneleri arasındaki su seviyesinin de zamana bağlı azalması ile birlikte oluşan boşluklar, üzerinde bulunan zemini taşıyamamakta ve zamana bağlı yüzeyde oturmalara neden olmaktadır. Bu tip obruklarda ani olarak çökme beklenmediğinden öncesinde önlem alma imkanı vardır.”