Nöbetçi Eczaneler
Dünya çapında en popüler kalem olan tükenmez kalem, dijital cihazların ve ekran tabanlı çalışmanın artmasına rağmen ofislerden, okullardan ve günlük ev kullanımına kadar hayatımızdaki varlığını sürdürüyor. Tükenmez kalemlerin tartışılmaz popülaritesine rağmen pek çok kişi bunların tarihi hakkında pek bir şey bilmiyor. Peki ya siz? Tükenmez kalemlerin nereden geldiğini ve kimin icat ettiğini hiç merak ettiniz mi?
TÜKENMEZ KALEMİN İLK PATENTİNİ AMERİKALI DENİZCİ ALDI ANCAK…
Şimdiye kadar 10 milyarlarcasını kullandığımız tükenmez kalemin tarih sahnesine Amerikalı denizci John Loud’la başlar. Loud, 30 Ekim 1888 tarihinde, ucunda bilye bulunan mürekkepli kalemi icat etti ve ilk patentini aldı. Loud’un kalemi, bir soket tarafından yerinde tutulan küçük, dönen bir çelik bilyeye sahipti. Patentte şunları kaydetti:
“Buluşum, diğer amaçların yanı sıra, ahşap, kaba ambalaj kağıdı ve sıradan bir kalemin kullanılamayacağı diğer maddeler gibi pürüzlü yüzeylerde işaretleme yapmak için özellikle yararlı olan geliştirilmiş bir hazne veya dolma kalemden oluşmaktadır.”
İcadı, başlangıçta tasarladığı gibi deri gibi pürüzlü yüzeyleri işaretlemek için kullanılabilse de mektup yazmak için çok kaba olduğu ortaya çıktı. Ticari uygulanabilirliği olmadığından, potansiyeli değerlendirilmedi.
İlk tükenmez kalem olarak kabul edilen bu icat ticarileşemedi ve patent sonunda sona erdi.
MACAR KARDEŞLER SAHNEYE ÇIKIYOR VE TÜKENMEZ KALEM HAYATIMIZA GİRİYOR
Asıl olarak doktorluk eğitimi alan Macar gazeteci Ladislav Biro, çocukların su birikintisinde misketlerle oynadığını gözlemledi ve misketlerin arkalarında su izi bıraktığını fark etti. Biro, gazetecilik yaparken gazete basımında kullanılan mürekkebin çabuk kuruduğunu ve kağıdı kuru ve lekesiz bıraktığını fark etti. Aynı mürekkebi bir dolma kalemde kullanmayı denedi ancak çok viskoz olduğu için uca akmadığını gördü.
“Yazı yazmak için neden top şeklinde metal uç kullanmıyoruz” diye düşünerek, fikrini kimyager olan kardeşi György ile paylaştı. Yeni bir kalem türü icat etmek için araştırmaya ve denemelere başladılar. Sonunda mükemmel kombinasyonu buldular: Viskoz bir mürekkep ve mürekkebin kurumasını önleyen ve akışını kontrol eden, serbestçe dönen küçük bir bilyeli bir uç.
TÜKENMEZ KALEMİN PİYASAYA ÇIKIŞINDA ARJANTİN BAŞKANI AUGUSTİNE JUSTO’NUN ÖNEMLİ YERİ VAR
Buluşlarını 1931’de Budapeşte Uluslararası Fuarı’nda sundular ve 1938’de patentini aldılar, ancak hemen pazarlamadılar. 2. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte Arjantin’e göç eden Biro Kardeşler, buldukları kalemi tanıştıkları Arjantin Başkanı Augustine Justo’ya gösterdi ve başkanın teşvik etmesiyle kardeşler, Arjantin’de fabrika kurdular. Yapılan ikinci denemede başarılı oldular. Biro kardeşler, burada bir garajda şirket kurdular.
Chicago’lu Milton Reynolds, Arjantin’de gördüğü bu kalemleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde perakende olarak satmaya başladı. 1940’larda artan tükenmez kalem üreticileri arasında rekabet oluşmaya başladı.
HAVA KUVVETLERİ İLGİ GÖSTERMEYE BAŞLAYINCA İŞLER DEĞİŞİYOR
Başlangıçta ürünün yüksek maliyeti nedeniyle başarısız olsalar da İngiliz Hava Kuvvetleri ile bir sözleşme imzaladılar ve bu da popülerliklerini artırdı.
- Dünya Savaşı sırasında Amerikan Hava Kuvvetleri, uçuş personeli için tükenmez kalemi tercih etti çünkü 3 bin metre yüksekteki basınçta diğer kalemlerin mürekkebi akıyordu.
Bu mükemmel tasarımlardan biri olan ve dünya çapında her gün 20 milyondan fazla satılan ilk BIC Cristal’i piyasaya sürdüler. 1953 yılından bu yana 100 milyardan fazla BIC Cristal üretildi ve bu da onu tüm zamanların en çok satan kalemi haline getirdi.
BAZI ÜLKELERDE TÜKENMEZ KALEMİN ADI ‘BİRO’ OLARAK KULLANILIYOR
Biro kelimesi tescilli bir ticari marka olmasına rağmen, bazı ülkelerde genelleştirilmiş hale gelmiş, Birleşik Krallık, İrlanda, Avustralya ve İtalya dahil olmak üzere birçok ülkede yaygın olarak tükenmez kalem ‘Biro’ olarak adlandırılıyor.
Dolma kalemin tarihi yolculuğu
Kullanım sırasında kalemi tekrar tekrar mürekkep hokkasına daldırma ihtiyacını ortadan kaldırmasıyla divitlerden farklı olan dolma kalemlerin ne zaman icat edildiği hep tartışmalı konudur. Pek çok kaynak ilk dolma kalemin 1827 yılında Rumen mucit Petrache Poenaru tarafından icat edildiğini iddia etmektedir. M. Klein ve Henry W. Wynne, 1867 yılında dolma kalemin sapındaki mürekkep haznesi ve dağıtım sistemi için 68.445 numaralı ABD patentini aldılar. Bildiğimiz modern dolma kalemin patenti 1884 yılında Lewis Waterman tarafından alınmış, 1809 yılında İngiltere’de Frederick Fölsch de benzer bir kaleme patent almıştır. Öte yandan, Mısır’daki Fatımi Halifesi Mu’izz li-Dinullah’ın mürekkebi bir haznede tutan, ters çevrildiğinde sızdırmayan bir kalem kullanıldığı ileri sürülmektedir. Rönesans döneminde sanatçı ve mucit Leonardo da Vinci tarafından çalışan bir dolma kalem yapıldığına ve kullanıldığına dair çeşitli kanıtlar bulunmaktadır.
İlk kurşun kalem 464 yaşında
Simonio ve Lyndiana Bernacotti adlı bir İtalyan çifti 1560 yılında içi oyulmuş bir ardıç çubuğu kullanarak ilk tahta kalemi icat etti. Çoğunlukla marangozlar tarafından kullanılan kalem daha sonra iki tahta parçasını bir grafit (Kalem minesi, grafit, kil ve emprenye kimyasallarından oluşur. Grafit: Kalem minesinin, ona siyah rengi veren, renkli bir bileşenidir, madenlerden çıkartılır) parçasının etrafına yapıştırma yöntemi geliştirildi ve bu, bugün hala kalemi gördüğümüz ve kullandığımız şekildedir. Nicholas Jacques Conte adlı bir bilim adamı ince öğütülmüş grafiti kil tozlarıyla karıştırmaya başladı. Bunları yüksek sıcaklıklarda bir fırında pişirerek katı çubuklar haline getirdi. Sıcaklığı değiştirerek kalemin sertliğini değiştirebiliyordu. Bu yöntem bugün hala HB, 2B ve 3B dahil olmak üzere yirmi kalem çeşidinin hepsini yapmak için kullanılıyor. ‘H’ sert, ‘B’ ise siyah anlamına geliyor.