Nöbetçi Eczaneler
Tarihin en eski beslenme disiplinlerinden birisi olan veganizm, son yıllarda hayli revaçta olan bir yaşam biçimine dönüşmeye başladı. Dünyanın hemen her yerinde, giderek kalabalıklaşan ve güçlü bir topluluğa sahip olan veganlık, yaşadığımız çağın adından oldukça bahsettiren ve adeta fenomene dönüşen kavramlarından biri oldu. Yaşam tarzının temelinde çevreyi korumak ve yeşile saygı duymak yatarken; veganlığı, kendisi de bir vegan olan ve Avustralya’da yaşayan Afyonlu Ömer Özgür Bozkurt’a sorduk.
Veganlık, veganizm ya da vejetaryenlik son yıllarda adını giderek daha fazla duyduğumuz kavramlar. Veganlık, post modern zamanlara ait bir diyet kavramı olarak algılansa da çok eskilerden beri insanlığın bir bölümünün düşüncesini meşgul ettiği biliniyor. Vejetaryen (vegetarian) kelimesi bir İngiliz vegan aktivisti olan Elsie Shrigley ve Donald Watson tarafından türetilmiş. Veganizm ya da veganlık, en basit tanımıyla hayvansal gıdalar tüketmemek anlamına geliyor. Eski Hint ve Doğu Akdeniz toplumlarında insanların hayvansal ürünlerin tüketiminden ve kullanımından kaçınmayı seçtiğine dair kanıtlar 2000 yıl öncesine dayanıyor. Ünlü Yunan filozof ve matematikçi Pisagor ile takipçileri vejetaryenliği temelde dini ve ahlaki disiplin olarak uyguluyordu. Son yıllarda fazlaca gündeme gelmeye başlayan vegan beslenme ile ilgili insanların çeşitli düşünceleri bulunuyor. Bazı insanlar vegan beslenme biçimine karşı ön yargılı hatta karşı olsa da bazı insanlar, bu beslenme biçimini hayat felsefesi olarak benimsemiş durumda. Öyle ki bazı ebeveynler artık çocuklarını doğuştan vegan beslenmeyle yetiştirmeye başladı. Bu durum da insanları ikiye bölüyor. Tıpkı veganlığın bir yaşam biçimine dönüşüp dönüşmemesi ile ilgili görüşlerin ayrılığı gibi.
VEGANLIĞI VEGANDAN DİNLEDİK
Vegan beslenme, veganlık konusunda bilinmeyenler ve bir veganın gözünden yaşamın nasıl sürdürüldüğü konusundaki bazı bilgileri, Afyonkarahisarlı bir veganın bakış açısıyla AfyonŞehir Gazetesi okuyucularına anlatmak istedik. Afyonkarahisar doğumlu bir elektrik-elektronik mühendisi olan ve iş sebebiyle yaklaşık 3 yıldır Avustralya’da yaşayan Ömer Özgür Bozkurt, veganlıktan önceki hayatını, vegan olmaya nasıl karar verdiğini, şu anki beslenme şeklini, tavsiyelerini, deneyimlerini ve veganlık hakkındaki görüşlerini Muhabirimiz Ömer Koçak’a anlattı. Şimdi sizlere Koçak’ın sorularını keyifle cevaplandıran Bozkurt’un röportajını sunuyoruz:
KENDİNİ KISACA TANITIR MISIN?: “Merhabalar ben Ömer Özgür Bozkurt. Afyonkarahisar’da doğdum ve lise eğitimimin sonuna kadar burada yaşadım. Ardından İstanbul’a üniversite eğitimi için gittim ve Elektrik-Elektronik Mühendisi oldum. Bir süre İstanbul’da çalışıp, tecrübe edindikten sonra dünyayı gezme kadar verip, istifa ederek, yollara düştüm ve zaman içinde yollar beni Avustralya’ya getirdi. 3 yıl kadardır Sidney’de ikamet ediyorum ve 3 yıldan biraz fazladır vegan yaşam tarzını benimsemiş durumdayım.”
VEGAN BESLENME NEDİR?: “Ben öncelikle vegan yaşamı tanımlamak istiyorum. Çoğu zaman yanlış anlaşılıyor. Vegan olmak, bir beslenme şeklinden ziyade, bir yaşam biçimi. Hayvansal gıdalardan, kıyafetlerden, kozmetik ürünlerinden uzak durup, bitkisel ürünlerle yaşama devam eden kişilere verilen ad. Bunu çoğu zaman kendi sağlıkları için, doğa için ve hayvanlar için yapmaktadırlar.”
VEGAN OLMAYA NASIL KARAR VERDİN?: “Beni motive eden şey, Yeni Zelanda gezim sırasında tanıştığım bir arkadaş grubu oldu. Önceleri agresif bir şekilde onları dinlemeyi reddettim hatta saçma geldiği için gülüp, dalga geçtim ama anlattıkları, önerdikleri şeyleri gördükçe kendim araştırmaya koyuldum. Akabinde bilimsel araştırmalar, belgeseller ve kendi edindiğim hayvan çiftliği deneyimleriyle bitkisel beslenip, hayatımdan yavaş yavaş hayvansal ürünleri çıkarmaya başladım.”
VEJETARYEN VE VEGAN ARASINDAKİ FARK NEDİR?: “Vejetaryen bireyler vegan bireyler gibi et, tavuk, balık tüketmezken, süt, peynir, yumurta, bal tüketirler ve bu bir beslenme çeşididir. Daha önceki sorunuza cevap verdiğim gibi, vegan olmak bir yaşam biçimidir. Örneğin inek sütünden yapılmış bir kek vejetaryendir. Vegan beslenen biri inek sütü yerine soya, yulaf vb. sütüyle yapılmış kek tercih eder.”
VEGAN BESLENMENİN MALİYETİ NEDİR?: “Güzel bir soru olduğunu düşünüyorum. Vegan yaşamanın sürdürebilir olması için hem maddi olarak hem fiziksel olarak ulaşılabilir olması gerektiğini düşünüyorum. Ben genel olarak işlem görmemiş sebze, meyve, kuruyemiş, tahıl gibi ürünler tüketmeye çalıştığım için ve et, süt, yumurta gibi ürünleri hayatımdan çıkardığım için daha ucuza geldiğini söylemem mümkün. Fakat hazır tüketmeyi tercih ederseniz, henüz talebin yüksek olmaması nedeniyle vegan ürünlerin bir miktar daha pahalı olabileceğini söylemek mümkün.”
VEGAN BESLENMENİN FAYDA VE ZARARLARI NELER?: “Bunu da yerinde ve her zaman kafa karıştıran bir soru olarak düşünüyorum. Tamamen kişisel olan bir durum ve ben de kişisel deneyimimle cevaplandıracağım. Vegan yaşam bana daha dikkatli beslenmemi, aldığım ürünlerin ambalajında yazılanlara dikkat etmeyi, günlük beslenmemde protein, yağ, karbonhidrat hatta vitamin, mineral alımıma dikkat etmeyi öğretti. Vegan beslenmeye başlamadan önce de sağlıksız besleniyordum diyemem ama şimdi çok daha sağlıklı beslendiğimi rahatlıkla söyleyebilirim. Üzerinde durmak istediğim diğer bir konuysa, her gün patates kızartması yiyerek vegan beslenmiş olabileceğiniz ama sağlıklı olmayacağınız. Her şeyden biraz biraz tüketmekte fayda var diye düşünüyorum. Ek olarak her zaman kendi araştırmanızı kendiniz yapıp, kendi süzgecinizden geçirmeniz çok faydalı olacaktır. Bu konuda uzman olun yada olmayın ama kendiniz en iyi doktoru, yine sizsiniz.”
VEGAN BESLENME TÜRKİYE’DE NASIL AVUSTRALYA’DA NASIL?: “Benim dikkatimi çeken kısım, bizim inanılmaz bir mutfağa sahip oluşumuz. Her çeşit yemek bulabiliyoruz ve bunun vegan olup, olmadığına çok takılmıyoruz. Ben açıkçası Türkiye’de hiç zorlanmadan lokantadan sebze çorbası ile sebze yemeklerini yada zeytinyağlı aldığımda günlük gereken bütün ihtiyacımı karşılıyorum. Taleple alakalı, arzın da zamanla artacağını düşünüyorum.
Avustralya’ya gelecek olursak, 3 sene önce marketlerde bir kaç ürün yer alırken, artık özel reyonları sık sık görmeye başladık. Taleple birlikte çoğu kafe ya da restoran da menülerinde en az 1 tane seçenek bulunduruyorlar. Yine taleple doğrudan ilgili, vegan ürünlerin fiyatları her geçen gün düşüyor ve ulaşılabilir hale geliyor.”
VEGAN BESLENME KONUSUNDA İNSANLARA TAVSİYEN NE OLUR?: “Ben sağlıklı olan tarafta durmalarını, eğer tamamen bitkisel beslenip, vegan yaşama geçemiyorlarsa da, azaltmalarının hem sağlıkları için hem doğamız için en faydalı kısım olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.”
VEGANLARIN KALP KRİZİ, KANSER VE DİYABETE YAKALANMA ORANI?: “Önceki kısımlarda da bahsettiğim gibi eğer birey sağlıklı bir vegan yaşama sahipse, hayvansal (doymuş) yağ, kolesterol, hayvansal hormonlar vs olmayacağı için kalp krizi, kanser, diyabet risklerinin daha az olacağını söylemek mümkün. Ama buradan her vegan birey sağlıklıdır yada olmayan sağlıksızdır, demek çok mümkün değildir.”
Amerikan Diyetetik Derneği Dergisi’nde yayınlanan bir rapora göre, “Vegan diyetin doymuş yağ, kolesterol ve hayvansal proteinden yoksun ve yüksek seviyelerde karbonhidrat, protein, lif, magnezyum içerdiği için büyük besinsel fayda sunmaktadır. C ve E vitaminleri ve fitokimyasallar gibi potasyum, folat ve antioksidanlardan zengindirler.”
VİTAMİN EKSİKLİKLERİ YAŞIYOR MUSUN?: “Her 6 ayda bir kan tahlili yaptırıp, sonuçlarını gözden geçiriyorum. Şu ana kadar eksikliğini çektiğim bir vitamin ya da mineral olmadı. Eksiklik olursa, çeşitli takviyelerle devam edilebilir. Bu durum vegan olmayan bireyler için de geçerlidir.”
SON OLARAK SÖYLEMEK İSTEDİKLERİN NELER?: “Dünyadaki bütün arabaların, fabrikaların, canlıların sebep olduğu karbon emisyonu, neredeyse et ve süt çiftliklerinin ürettiği ile aynı seviyede. Bunun önüne geçebilmek, başka bir deyişle, çeşitli iklim krizlerini engellemek için hayvansal ürün tüketimimizi aza indirip, daha güzel bir yarın inşa etmek bizim elimizde. Daha fazla bilgi almak isterseniz, bana ulaşabilirsiniz. Sevgiler!” Ömer Koçak (Özel Haber)