Birliktir’den Halkbank’ın faiz artışıyla ilgili değerlendirme

HALKBANK, FAİZ ARTIŞINI ESNAFLARA SMS’LE BİLDİRDİ

Halkbank esnaf ve sanatkarların kullandığı borcu devam eden kredilerde faiz oranını yükseltti. En düşük yüzde 7,5 olan faiz oranı yüzde 17’ye yükseldi. Faiz oranlarına göre tarifeler de değişti. Mevcut faiz oranları sırasıyla yüzde 7,5 olanlar yüzde 17’ye; yüzde 8,5 olanlar yüzde 18’e; yüzde 9,5 olanlar yüzde 21’e, yüzde 12,5 olanlar yüzde 24’e; yüzde 15 olanlar yüzde 24’e; yüzde 22.5 olanlar yüzde 27’ye; yüzde 24 olanlar yüzde 28’e; yüzde 25 olanlar 29’a yükseldi. Halkbank tarafından esnaflara gönderilen bilgilendirme SMS’inde “Kooperatiflerimizden kullanmış olduğunuz Hazine Destekli Esnaf Kredilerinin devam eden taksitlerinde faiz güncellemesi olmuştur” ifadelerine yer verildi.

TİCARİ KREDİ FAİZ ORANLARI YÜZDE 70’LERİ BULUYOR

Halkbank’ın faiz artırımını Afyonkarahisar Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Başkanı Mahmut Emin Birliktir’e sorduk. Birliktir, değerlendirmesinde, faiz artışıyla ilgili Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği (TESKOMB) tarafından geçmiş dönem çekilen kredi faizlerinin yeniden yapılandırılması ile ilgili 14 Mayıs 2024 tarihinde bir genelge geldiğini belirterek, açıklamasında şu görüşleri paylaştı: “Genelgeye göre, 11 Ekim 2022 ile 9 Temmuz 2023 arasında kullanılan kredilerin faiz oranları yüzde 15’ti, yüzde 7 buçuğunu devlet, yüzde 7 buçuğunu da esnaf karşılıyordu. Bunların, yüzde 7,5’tan kullanılan kredilerin faiz oranları yüzde 17’ye çıktı. Bu kademeli olarak yüzde 8,5’tan kullanılanlar 18’e, 9,5’tan olanlar 21’e derken en son şu anki faiz oranı yüzde 29 yani bugün çekilen kredilerin faiz oranları yüzde 29 olarak güncellendi. Dolayısıyla şu anki cari faiz oranları yani bankalardaki ticari kredi faiz oranları yaklaşık yüzde 60-65’i masraflarıyla birlikte yüzde 70’leri buluyor.

FAİZİN ÜST TARAFINI HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI ESNAFIN ADINA KARŞILIYOR

Bu nedenle esnafın kullandığı kredilerin faiz oranının artırılmasına tepkiler var, doğru bizde tepki gösteriyoruz ama bizim kredi verirken imzalattığımız kredi sözleşmesinde, ‘faiz yükseldiğinde yükselir, düştüğünde düşülür’ hükmü var. Bu şimdi gelmiş, yeni konmuş bir şey değil. Bundan dolayı siz yüzde 17’den krediyi kullanacaksınız, Türkiye Halk Bankası yüzde 45’lerle, 50’lerle, 55’lerle para toplayacak, size yüzde 17’den verecek. Bu yüzde 17’de kalmıyor, bunun yüzde 17’den yüzde 55’e kadar olan bölümünü, üst tarafını zaten Hazine ve Maliye Bakanlığı, esnafın adına karşılıyor. Bu nedenle devlet de bizim, devlet varsa biz varız. Biraz da devletimizi düşünmek zorundayız. Bu krediyi alırken zaten o madde vardı. Yeni konulmuş bir madde değil. Bir de bir konuyu aydınlatmakta yarar var: Bu kredi faiz oranlarını Türkiye Halk Bankası yükseltmiş gibi toplumda bir algı oluştu. O, öyle değil. Bu karar Hazine ve Maliye Bakanlığı, merkez birliğimiz TESKOMB ile Türkiye Halk Bankası’nın ortaklaşa almış olduğu bir karardır. Üçünün oturup, anlaşıp, ‘şöyle yapalım’ dedikleri bir kredi faiz oranıdır. Yükselmese iyiydi ama bu yeni gelen, yeni konulan bir kural değil. Eskiden beri uygulanan bir kural. Şu an mesela kredi çeken esnaf ve sanatkarımız yüzde 29’dan kullanıyor ama cari faiz yaklaşık yüzde 60. Yine yarısını, bunun üstüne yüzde 60’a kadar olan bölümünü de yine devlet esnaf ve sanatkar adına karşılıyor.

BİZDEN ALDIKLARI DÜŞÜK FAİZLİ KREDİLERİ BANKAYA FAİZE YATIRANLAR OLDUĞUNU DUYUYORUZ

Bir de burada sizin vasıtanızla çok önemli bir konuyu esnafımıza duyurmuş olalım. Vergi kaydını kapatmış olan esnaf ve sanatkarımızın vergi kaydını kapattığı günden itibaren kredileri artık düşük faizden değil, cari faizden işlem görür. Esnaf ve sanatkarımızın içerisinde kredi kullanıp vergisini kapatan varsa acil gelsin ve kredisini kapatsın. Yoksa çok yüksek faizler çıkıyor. Esnafımız bunu bilmiyor. Krediyi alıyor, vergi kaydını kapatıyor. Bir hususu da üzülerek ifade etmek isterim; tüm esnafımızı bu şekilde düşünmek doğru değil ama bazı esnafımız var ki, bize göre vatan hainlerinden daha kötü olan bir hadise yapıyorlar. Bizden aldıkları düşük faizli kredileri yani devlet destekli Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifleri aracılığıyla dağıtılan krediyi alıp, bir başka bankada bir başkasının üzerine faizle yatıran esnaf ve sanatkarların olduğunu duyuyoruz. Bu hem kendisine ihanet, hem esnaf ve sanatkarlara ihanet, hem de devlete ihanettir. Yazıktır, günahtır. Burada bir sürü sırada bekleyen esnaf ve sanatkarımız var, onların hakkına girmekle beraber 85 milyon insanın da hakkına girmiş oluyorlar. Bu nedenle esnaf ve sanatkarımızı bu konuda daha hassas davranmaya davet ediyorum. Kısaca bu kredi faizlerinin artırılması yani yüzde 17’ye çıkmasında Hazine ve Maliye Bakanlığı, merkez birliğimiz TESKOMB ile Türkiye Halk Bankası Genel Müdürlüğü’nün ortaklaşa almış oldukları bir karardır. Tek başına ne Hazine ve Maliye Bakanlığı bir karar alabilir ne TESKOMB bir karar alabilir ne de Türkiye Halk Bankası Genel Müdürlüğü bir karar alabilir. Bu şekilde ortaklaşa alınmış bir karardır. 1 Mayıs 2024 tarihinden itibaren de bu kararlar uygulanacaktır.”

DEVLETTE SAVURGANLIK HAT SAFHAYA ÇIKMIŞTI

Afyonkarahisar Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Başkanı Birliktir, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi hakkında yaptığı değerlendirmede ise “Bana göre biraz geç kalınmış, bir karardı, daha evvel alınması gerekiyordu” diye konuştu. Birliktir, “Toplumunda çok büyük tepkilerine maruz kalınıyordu, devlet yıpratılıyordu bu tasarruflardan dolayı. 100 milyar TL’lik bir tasarruf yapılacağı öngörülüyor. Buna baktığınızda 3 milyar dolarlık bir tasarruftan bahsediyoruz. Öyle çok büyük bir tasarruf falan da değil. Ama bu 3 milyar dolarlık ya da 100 milyar TL’lik tasarruf tedbirinin alınması en azından halkın devlete olan güven ve saygısını artırır. İyi bir gelişme. Hakikaten devlette savurganlık hat safhaya çıkmıştı. Her kademesinde de bu böyleydi. Bunlar iyi şeyler, iyi gelişmeler. İyi de hazırlanmış bir tasarruf tedbiri uygulaması. Ama bize göre eksiklikler var” ifadesini kullandı.

BİR-İKİ YIL VALİLİK YAPANA YILLARCA VALİ MAAŞI ÖDENİYOR

Birliktir, sözlerini şöyle sürdürdü: “Tasarruf tedbirleri bize de Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri’ne de geldi, ‘şunu yapmayın, bunu yapmayın’ diye. Zaten bizim yapmadığımız şeylere bizi de katıyorlar. Önemli değil, devletimiz öyle diyorsa o şekilde yapacağız. Ama benim her zaman aklıma takılan bir şey vardır. 50 yaşında bir vali bir ilde gidiyor, 1-2 sene valilik yapıyor, merkeze çekiliyor, 65 yaşına kadar merkez valisi olarak maaş alıyor. Bu durum emniyet müdürlerinde de bu şekilde. 1-2 sene emniyet müdürlüğü yapıyor, merkeze çekiliyor. Devlette bu tür bedavaya, merkeze çekildi diye para alan bir sürü bürokratımız var. Bunlara acilen bir çözüm getirilmesi lazım.  İkinci bir mesele daha var. Biliyoruz ama isim vermek de çok doğru değil, insan konuşurken bile tedirgin oluyor. Devletin içerisinde öyle bürokratlar, öyle siyasetçiler var ki, 4-5 yerden maaş alıyorlar. Oranın yönetim kurulu üyesi, oranın denetim kurulu üyesi, orada başka bir kurulda üye. Bunların da acilen düzeltilmesi gerekli. Bundan 2-3 sene önce bize bir genelge geldi.”

BÖLGE BİRLİĞİ BAŞKAN YARDIMCISI GÖREVİMDEN MAAŞ ALMIYORUM

Birliktir, Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinin 20. Bölge Birliği Başkan Yardımcısı olduğunu da hatırlatarak, “Bize dediler ki, ‘Bir yerden maaş alabilirsin. Başka yerden maaş alamazsın.’ Devlet, öyle diyorsa öyledir. Ben buradan maaş alıyorum. Bölge birliğine gidiyorum, her türlü riske giriyorum, görevimi yapıyorum, denetlememi yapıyorum, imzamı atıyorum. Oradan bir kuruş para almıyorum. Devlet dediyse, devletin emri başımızın üstüne. Ama devlet tek başına sadece sivil toplum kuruluşlarını düşünmeyecek. Devlet kendi içerisindeki bürokratlar ya da siyasetçiler, her kim ise bunların da önüne geçmeli. Tasarruf tedbirlerine baktığımızda çok güzel şeyler var. Ama bu tarafa baktığımızda 3-5 yerden maaş alanlara da acilen bir düzenleme gelmesi lazım. Çünkü vatandaş bunu biliyor, bunun için takip de ediyor. Kendiniz oradan 3-4 yerden maaş alacaksınız. Bölge Başkan Yardımcısıyım, o gün için aldığım para 3 bin-3 bin 500 lira. ‘Alamazsın’ denildi. Tamam, almayalım, almıyoruz da. Ama görevimiz devam ediyor. Çuvaldızı bize dürt fakat iğneyi de kendine dürt.

İKTİDARIN YIPRANMASININ SEBEPLERİNDEN BİRİSİ SAVURGANLIKTI

Açıklamasında, “Devletin içerisindeki merkez valileri gibi, bankamatik memurları, bürokratları gibi kamu çalışanlarına çözüm bulunması gerekiyor” diyen Birliktir, şöyle devam etti: “50 yaşında bir insan vali oluyor, 1-2 sene görev yapıyor, 65 yaşına kadar merkez valisi olarak vali maaşı alıyor. Buna bir çözüm getirilmesi lazım. Bunu halk takip ediyor. Doğrudur, iktidar yıpranıyor. İktidarın yıpranmasının sebeplerinden birisi savurganlıktı. Diğer nedenleri de tepeden bakmaydı, insanları küçük görmeydi, biz nasıl olsa seçiliriz mantığıydı. Çok fazla siyasete girmek istemiyorum. Bunu muhakkak ilgili siyasi partiler değerlendiriyordur. Ama tasarrufa gelince bürokraside de tasarruf edilmesi gereklidir. Bu 3-5 yerden maaş alanların acilen maaşlarının kesilmesi, buna bir çözüm getirilmesi, bir de merkeze çekilen valilerin ve bu tür bankamatik memuru diye adlandırılan yüksek kademedeki bürokratlarında ya bir yasa çıkarılarak erken yaşta emekli edilecek, ‘Tamam benim sizinle bir işim kalmadı’ denilecek ya da onlara tenzili rütbe kanunu mu çıkarır onu bilemem. Orada küçücük bir oda da 4 tane emniyet müdürü falan. Artık Türkiye bunları kaldırmıyor, halk da bunları istemiyor. Bu nedenle bunların acilen çözüme kavuşması lazım. Ama tasarruf tedbirlerini iyi hazırlanmış bir genelge olarak gördüm. İnşallah uygulanır, takip edilir. Uygulanmadıktan, takip edilmedikten sonra da o genelgelerin, tasarruf tedbirlerinin hiçbir manası kalmaz.”

Güncel faiz oranları

Yüzde 7,5 ile kredi çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 17, yüzde 8,5 ile kredi çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 18, yüzde 9,5 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 21, yüzde 12,5 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 24, yüzde 15 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 24, yüzde 17,5 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 25, yüzde 20 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 26, yüzde 22,5 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 27, yüzde 24 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 28, yüzde 25 ile çekenlerin yeni faiz oranı yüzde 29. Bekir Turan Vural