Bayat Kilimi dünyaya açılıyor

Türkiye’nin ilk ve tek patentli kilimleri, Afyonkarahisar’ın Bayat ilçesinde dokunuyor. Bayat kilimleri, kadınlar tarafından el emeği göz nuru olarak Bayat Kilim Atölyesi’nde hem dokuyor hem de sergileniyor. Ünü Afyonkarahisar’ı aşmış, pek çok yörede de bilinen Bayat kilimlerini, atölyenin dışında kadınlar köylerde kendi evlerinde de dokumaya devam ediyor. Yüzyıllardır süregelen geleneksel dokuma sanatıyla Bayat Kilimi, artık dünya pazarında da tanınıyor. Patentli bu değer, hem bölge ekonomisine katkı sağlıyor hem de yerel sanatçıların emeğini gururla temsil ederken, Bayat’ın kültürel mirası, geleceğe taşınıyor. Öte yandan TRT Haber’de de Bayat Kiliminin eşsiz dokusuna yer verildi.

BAYAT KİLİMLERİNDEKİ RENKLERİN 120 YIL SOLMADAN KENDİNİ KORUYOR

Bayat kilimlerinde kullanılan ve ham maddesi yüzde 100 yün olan kökboyaların 120 yıl solmadan rengini muhafaza edeceği tescil edilerek, Türkiye’nin Patentli ilk ve tek kilimi olmasıyla dikkat çekiyor. Kökboyalı bayat kilimlerinin iplerinin kökboya ile boyanması için takip edilecek aşamalar şu şekilde: “Yüzde 100 saf yün olan yün yıkanır, temizlenir, top haline getirilir. Yünler kirmanla eğrilerek ip haline getirilir. Kirmanla eğrilen ipler kazanlarda kökboya ile kaynaması için çile yapılır. Mardonlama işlemi yapılır, bu kökboyayı kalıcı kılma işidir. Şap ve krem tartarla birlikte ip kaynatılır. Bir gün beklemeye bırakılır. Bir gün sonra kökboya ile boyanacak rengin bitkisi ile rengini alıncaya kadar kaynatılır. Kökboya bitkisi ile kazanda kaynayan ipler bir gün daha dinlenmeye bırakılır. Dinlendirilmiş kökboyalı ipler kazandan çıkartılarak bir gin de askıda bekletilir. Bekletilen ipler deterjanla kökboyası kusturulana kadar havuzda tokaçlanarak yıkanır. Yıkanan ipler dışarı asılarak askıda kurutulur. Kurutulan ve çile halindeki ipler tekrar sarılıp, melik yapılarak dokumaya hazır hale getirilir.”

BAYAT KİLİMİ’Nİ OLUŞTURAN BÜTÜN RENKLERDE DOĞAL KÖKBOYA KULLANILIYOR

Bayat’ta faaliyeti devam eden kökboya atölyesinde yapılan bütün renklerde doğal kökboya kullanılıyor. Kadınlar tarafından saf yünden yapılan kirman ipler kökboya ile ana ve ara renklerde boyanarak Bayat kilimlerini güzelleştiriyor. Yaz geldiği zaman kökboyada kullanılan bütün bitkiler çalışanlar tarafından Bayat’ın dağlarından tek tek toplanarak, gölge bir yerde kurutulup, nem almayacak şekilde depolanıyor. Bayat Kilimi’nin temelini oluşturan yün ipliklere renk veren kökboyada kullanılan bitkiler ise şunlar: “Boyalık otu; kırmızı renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi. Ceviz kabuğu; kahverengi renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi. Palamut; sarı renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi. Mazı; siyah renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi. Pinar; yeşil renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi. Çivit otu; lacivert renk ve tonlarının elde edildiği kökboya maddesi.”

ÜLKE EKONOMİSİNE, TÜRK SANATINA VE ESTETİK ANLAYIŞINA ÖNEMLİ KATKI SAĞLIYOR

Bayat Kilimi’nin özelliği yüzde 100 yün, yüzde 100 kirman ipi ve yüzde 100 kökboyadan oluşması, yüzde 100 el dokuması ve yüzde 100 kaliteli olmasıdır. Bayat Kilimi’nin farklı desen ve motiflerden oluşan çeşitleri ise şöyle: “Avşar Güzeli, Saç Bağlı, Bindallı, Hayat Ağacı, Başaklı, Otağ, Parmaklı, Asarcık, Kör Çiçek, Batıraklı, Ejder Halı, Örümcekli, Çamçalı ve Seleser.” Bayat Kilimi, orijinal desen, özgün motifleri ve kirman ipleri sayesinde dışarıya açılmasıyla ve dünya çapında tanınmasıyla ülke ekonomisine, Türk sanatına ve estetik anlayışına önemli katkı sağlıyor.