KIRMIZI BÜLTEN

CHP Genel Saymanı ve İstanbul Milletvekili Özgür Karabat, özellikle farklı ülke vatandaşı olan kriminal isimlerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı edinmesiyle bir koruma zırhına büründüğü ve dünyada suçlarından dolayı aranırken T.C. vatandaşı olunca iade edilmediklerine ilişkin kamuoyuna da yansıyan iddiaları TBMM gündemine taşıdı.

Karabat, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’ya; “Ülkemizde son on yıl içinde vatandaşlık edinen bireyler arasında kırmızı bültenle arandığı tespit edilenlerin sayısı kaçtır? Bunlara ilişkin ne gibi işlemler yapılmaktadır? Suç örgütü mensuplarının konut edinme yoluyla T.C. vatandaşlığını bir kalkan haline getirdikleri dikkate alınarak bu yönde herhangi bir önlem alınmış mıdır? Vatandaşlık verilen şahıslara daha etkin bir güvenlik soruşturması yapılması için gerekli önlemler alınmakta mıdır” diye sordu.

Yerlikaya’nın ne cevap vereceği, ya da cevap verip vermeyeceğini bilmiyoruz. Biz, Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı’nın (İnterpol) kırmızı bülteni nedir, kimler hakkında kırmızı bülten çıkarılır? Çıkarılırsa ne olur, ne sonuçlar üretilir gibi sorulara yanıt arayalım.

Öncelikle kırmızı bültenin tanımı kabaca şudur: Kırmızı bülten, uluslararası düzeyde Interpol tarafından verilen bir uyarı türüdür. Bu uyarılar, dünya genelinde aranan kişiler hakkında bilgi sağlamak, yakalanmalarına yardımcı olmak ve suçlarla ilişkilendirmek amacıyla kullanılır. Kırmızı bültenler genellikle ciddi suçlar işlemiş veya kaçmış kişilerin bilgilerini içerir.

Bu bültenlerde genellikle şüphelinin fotoğrafı, kişisel bilgileri, suçlamaları ve ilgili diğer bilgiler bulunur. Kırmızı bültenler, dünya genelinde güvenlik ve yasal bir işbirliği aracı olarak kullanılır ve kolluk kuvvetlerine, gümrük yetkililerine, sınır güvenliği birimlerine ve diğer ilgili kurumlara dağıtılır.

Kırmızı bültenler, suçluların uluslararası kaçışlarına karşı koordineli bir yakalama çabası sağlamak için önemli bir araçtır.

İnterpol tarafından, üyeler arasında bilgi paylaşımını sağlamak için çıkarılan uyarılardan altısı renk kodlarıyla belirtilmek üzere toplam yedi tanedir. Kamuoyunun en yaygın olarak duyduğu bülten ‘Kırmızı Bültendir.’

Bir hükümlü veya sanığın iadesi maksadıyla görüldüğü yerde tutuklanması için yayınlanan bültendir. Kişisel bilgiler yanında hakkında çıkartılan tevkif müzekkeresi ve işlenen suçla ilgili bilgileri içerir.

Daha açık olarak anlatmak gerekirse, bir ülkenin adli makamlarınca aranan hükümlü, şüpheli veya sanıkların ilgili ülkeye geri verilmesi amacıyla görüldüğü yerde yakalanması için İnterpol Genel Sekreterliği’nce çıkartılan, aranan şahısların açık kimliği ve isnat edilen suça ilişkin adli bilgiler, ilgililerin bulunduğu yer tespit edildiğinde alınması gereken tedbirler ile mevcutsa fotoğraf ve parmak izi fişlerini içeren bir bültendir.

Bir de acil durumlarda, herhangi bir gecikmeye yer verilmemesi amacıyla, kaçak şahısların yakalanması için, kırmızı bültene ilişkin kriterler çerçevesinde, ilgili ülke interpolü tarafından diğer ülke interpollerine çekilen dağıtımlı teleks yazıları vardır ki bunlara ‘Difüzyon Mesajı’ denir. Kırmızı bülten çıkartılması zaman aldığından tercih edilebilir.

Uygulamada, kırmızı bülten veya difüzyon mesajına istinaden aranan şahsın ülkesinde bulunduğunu tespit eden devlet, gerekli gördüğü takdirde şahsın geçici olarak tutuklanmasını sağladıktan sonra, arayan devleti durumdan haberdar ederek geri verme talepnamesinin iletilmesini istemekte; bunun üzerine, arayan devlet tarafından şahsın bulunduğu devlete geri verme talepnamesi gönderilmektedir.

İnterpol’ün diğer renkleri ise şöyledir…

Mavi bülten: Bir uluslararası suçlunun bulunduğu yeri belirlemek maksadıyla hazırlanan bültendir.

Yeşil bülten: Daha önceden bir çok sabıkası bulunan uluslararası bir suçlu ile ilgili bilgiler vererek bulunduğu ülkeleri hareketlerinin kontrol altına alınması yönünde uyarmak maksadıyla hazırlanan bültendir.

Sarı bülten: Kayıp çocuk ve yetişkin şahısların bulunabilmesi amacıyla çıkartılan bültendir.

Siyah bülten: Kimliği teşhis edilemeyen cesetlerin teşhisini temih maksadıyla hazırlanan ve çıkartılan bültendir.

Çalıntı, sanat ve tarihi eser bülteni: Çeşitli tarihlerde değişik ülkelerden çalınan sanat eserlerinin İnterpol’e üye ülkeler nezdinde arattırılması maksadıyla doldurulan ve dağıtımı yapılan bir bültendir. Bülten, çalıntı sanat eserinin resim ve özelliklerini içerir.

Modüs aperendi (ilginç suçlar): İlginç ve özel bir yöntemle işlenen suçların detayları ile açıklandığı bir bültendir. Bu yolla üye ülkeler bilgilendirilerek benzer tür suçların işlenişinde önleyici tedbirler almak ve aynı tür suçu işleyen suçlular arasında irtibat kurularak yakalanmalarını sağlamak amacı ile hazırlanır.

İçişleri Bakanlığı da 2015 yılında aldığı bir kararla terörle arananları renklere göre kategorelindirdi.

Terör listesinde aranan kişiler 5 renk ile kategorize edilirken, her elebaşı grubu için ayrı renkler belirlendi. Kademeli olarak belirlenen listede isimler kırmızı, mavi, yeşil, turuncu ve siyah şeklinde sıralandı.

Her gruptaki isimlere ise rengine göre ‘Kırmızı-1, kırmızı-2, mavi-1, mavi-2’ gibi isimler verildi. Her bir isim için yapılan çalışmayla katıldığı veya talimatını verdiği terör eylemleri, yol açtığı can kayıpları belirleniyor, fotoğrafları, örgütlere katılım yılları ve faaliyetleri gibi detaylı biyografileri yer alıyor.

İçişleri Bakanlığı, bu listede adı geçen teröristlerin yakalanmasını sağlayanlara verilen ödül konusunda şu bilgileri veriyor:

“Terörle daha etkin mücadele edilebilmesi için 2018 yılında Terörle Mücadelede Kanununun Ödüllendirme başlıklı 19’uncu maddesinde yapılan değişiklikle kırmızı renk kategorisinde aranan örgüt mensupları için 10 milyon TL’ye kadar, Mavi renk kategorisinde aranan örgüt mensupları için 3 milyon TL’ye kadar, Yeşil renk kategorisinde aranan örgüt mensupları için 2 milyon TL’ye kadar, Turuncu renk kategorisinde aranan örgüt mensupları için 1 milyon TL’ye kadar, Gri renk kategorisinde aranan örgüt mensupları için 500 bin TL’ye kadar ödül verilebilecek.

Kırmızı bülten nasıl çıkarılıyor?

Bugün Interpol’e üye 194 ülke var. Interpol’ün sisteminde de toplamda 70 bin ‘kırmızı bülten’ araması var. Kırmızı bültenlerin çoğunluğu yalnızca kolluk kuvvetlerinin kullanımıyla sınırlı.

Türkiye’de önce mahkeme kararı veya savcılığın talebi Adalet Bakanlığı’na iletiliyor. Bakanlık bünyesinde bulunan Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü uygun görürse söz konusu talebi Emniyet Genel Müdürlüğü Interpol Daire Başkanlığı’na, Daire Başkanlığı da uygun görürse Interpol’ün Genel Sekreterliği’ne gönderiyor.

Ülkelerden gelen bildirimler yalnızca Interpol’ün tüzüğüne uygunsa ve tüm yasal koşulları karşılıyorsa yayınlanıyor.