Gribin kökenleri

Gribin tarihi insanlığa kadar dayanmaktadır. Tanıdık grip semptomları ilk olarak MÖ 400 civarında, öksürük, ateş ve boğaz ağrısıyla sonuçlanan, kıştan ilkbahara kadar mevsimsel bir Türk solunum yolu hastalığı olan Hipokrat tarafından kaydedildi. Bu kayıtlar benzer semptomları gösterse de, bunun grip olup olmadığından asla tam olarak emin olamayacağız. Soğuk algınlığı ve grip, yaklaşık 200 farklı viral enfeksiyon tarafından değişen şiddette neden olur.

İnfluenza terimi, 1400’lerde İtalya’dan gelmektedir; bu, Avrupa, Asya ve Afrika’yı kasıp kavuran ‘Yıldızların Etkisi’ salgınından sonraydı. 1404 – 1900 yılları arasında 31’den fazla potansiyel salgın kaydedildi ve binlerce ölümle sonuçlandı.

Grip veya nezleye bir virüsün neden olduğunu artık biliyoruz – ancak uzun yıllar boyunca bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklandığı düşünülüyordu. 1892’de Alman bilim adamı Richard Pfeiffer, grip hastalarının burunlarından küçük bir bakteri izole etti ve buna ‘bacillus influenzae’ adını verdi.

1918 grip salgını sırasında bir aşıya yönelik ilk girişimler bu anlayışa dayanıyordu ve etkili bir aşıya doğru ilerlemenin gerçekten başlayabilmesi, grip virüsünün tanımlandığı 1930’lara kadar değildi.

‘Grip’ olarak da bilinen grip, hava yoluyla veya insanlar kontamine yüzeylere dokunduğunda kolayca yayılan, oldukça bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Çoğu durumda hastalık hafif seyreder, titreme, ateş ve halsizlik gibi belirtiler gösterir ve hasta olduğunun farkında bile olmayan kişilerde asemptomatik enfeksiyonlar yoluyla da bulaşabilir.

Ancak grip, özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, hamile kadınlar ve astım, diyabet veya kalp hastalığı gibi tıbbi durumları olan kişilerde ciddi komplikasyonlara neden olabilir. En yaygın komplikasyon, tipik olarak ikincil bir bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu pnömonidir.

Grip virüsleri çok hızlı mutasyona uğrar ve kontrolsüz yayılma, insanları etkileyen 2 ana türe ayrılan birçok farklı suşa yol açar – influenza A ve influenza B.

Yakın tarihin en şiddetli salgını 1918 yılında yaşandı. Kuş kökenli genlere sahip bir H1N1 virüsü neden oldu. Virüsün nereden kaynaklandığı konusunda evrensel bir fikir birliği olmasa da, 1918-1919 yılları arasında dünya çapında yayıldı. Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk olarak 1918 baharında askeri personelde tanımlandı. Yaklaşık 500 milyon kişinin veya dünya nüfusunun üçte birinin bu virüse yakalandığı tahmin ediliyor. 1918-1919 grip salgını, mutlak sayı olarak tarihteki diğer tüm hastalık salgınlarından daha fazla insanı öldürdü. Çağdaş bir tahmin, ölü sayısını 21 milyon olarak gösteriyor, bu rakam bugün medyada varlığını sürdürüyor, ancak gerçek sayıyı olduğundan az gösteriyor. Epidemiyologlar ve bilim adamları, o zamandan beri bu rakamı birkaç kez revize ettiler. Her revizyon yukarı doğru olmuştur. Nobel İmmünoloji Ödülü’nü kazanan ancak hayatının büyük bir bölümünü grip üzerinde çalışarak geçiren Frank Macfarlane Burnet, ölü sayısını muhtemelen 50 milyon ve muhtemelen 100 milyona kadar çıkardığını tahmin etti. 2002’de yapılan bir epidemiyolojik araştırma da 50 ila 100 milyon arasında ölüm olduğunu tahmin ediyor.   5 yaşından küçük, 20-40 yaş ve 65 yaş ve üstü kişilerde ölüm oranı daha yüksekti. 20-40 yaş grubundakiler de dahil olmak üzere sağlıklı insanlarda yüksek ölüm oranı, bu pandeminin benzersiz bir özelliğiydi.

20. yüzyılın başlarında bilim, 19. yüzyılın sonlarında iki kez pandemik boyutlara ulaşan gribin tekrarlayacağını tahmin edecek kadar gelişmişti, ancak 1918 (H1N1) pandemisinin yıkıcı etkisini köreltmek için büyük ölçüde güçsüzdü.

Yine de dünya, bir sonraki salgına karşı, belki de küresel seyahatin hızının ve sıklığının bugün olduğundan çok daha az olduğu 1918’dekinden daha fazla savunmasız durumda.