DEPREM VE YIKIM

Geçtiğimiz hafta meydana gelen 7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremde, 10 ili kapsayan geniş bir alanda 12 bin 141’e yakın konut ve işyeri yıkılmıştır. Bu binalar içinde 66 bin 58 bağımsız bölüm yıkılmıştır. Yıkılmayan ve ne kadar hasarlı olduğu bilinmeyen binlerce bina ve işyeri var.

Böyle bir deprem bölgesinde yapılan hatalar nelerdir, bunları uzmanlardan aldığımız bilgiler doğrultusunda sizlere aktaracağım. Yapılan yanlışlıklar, genel yönetimin hataları, yerel yönetimlerinin hataları, mühendislik hataları ve yapı denetim bürolarının hatalarıdır.

Genel yönetim en iyi yönetmeliği çıkarmasına rağmen, deprem araştırma ve bölgelere göre, yapılaşmaya karar verecek bir komisyonun cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulması gerekir. Yerel yönetimler denetlenirken imar ve yapılaşmalarla ilgili de denetlenmelidir. Belediyelere yada bölgesel olarak jeofizik mühendisi istihdam zorunluluğu getirilip, zemin etütlerinde bu jeofizik mühendislerinin onayı istenmelidir.

Yerel yönetimler, imara açacakları alanları ranta göre değil, zemin etütlerine göre seçmelidir. Yerel yönetim yapılaşmaya açılan yerlerde yada kentsel dönüşüm yapılacak alanlarda, zemin etütlerine göre yapılaşmaya izin vermelidir. Yerel yönetimler inşaatları incelerken sadece çekme payı yada su basmanı yada bina yüksekliği ile ilgilenmemelidir. Yerel yönetimler, özellikle deprem kuşağında bulunan yerel yönetimler, jeofizik mühendisi istihdam etmeliler. Jeofizik mühendisleri görev alanlarında zemin incelemeleri yaparak, yapılacak inşaatın yüksekliğine, demir ve çimento donatılarının durumuna karar vermelidir.

Mühendislik hataları, Mühendis yetiştiren okulların akademik ve fiziki yapıları güçlendirilmelidir. Mühendislerin sahada daha iyi yetişmeleri açısında staj zorunluluğu getirilmelidir. Bir bina projelendirilirken, jeofizik mühendisi, mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi ve elektrik mühendisi birlikte çalışmalıdır. İnşat şantiye şefleri ile proje mühendisi ve belediye, su boruları, pis su borular ile elektrik bacalarının geçiş yerlerini incelemelidir. Bunlar projelendirildiği gibi yapılmalıdır. Zemin betonu, kiriş ya da kolan delinerek veya kesilerek boru geçirilmesine müsaade edilmemelidir. Kesilen zemin demirin paslanmasını, kolan ya da kirişin kesilmesi veya delinmesi binanın mukavemetini düşürmektedir. Bu tür hataların önene geçmek için, imalatların kontrol eden yapı denetimi yada belediyeden onayının alınması gerekmektedir.

Yapı denetim firmalarının hataları, firmaların müteahhitlerle ilişkili çalışması, müteahhitlere taviz verilmesini yolunu açmıştır, İnşaat yapan firmaların teknik alanda yetkin olmaması ve bünyesinde teknik eleman çalıştırmaması. İnşaatta kullanılan demir ve beton denetiminin, doğru yapılmayışı da inşaat yapımında görülen eksikliklerdendir. Beton numunesi inşaat alanında mikserden alınmayışı da yapılan hatalardan bir tanesidir. 2012 den sonra göreve başlayan yapı denetim firmaları, bu tarihten sonra yapılan binalardan sorumlu tutulmalıdır. Beton üreticisi firmalarda, betondan doğan sorunlardan, beton numunesi inceleyen laboratuvar da beton tahlili sonucundan sorumlu tutulmalıdır.

Bu bilgiler ışığında şimdi ilimize bakalım,

İmara açılan yerlerde yapılan binalar zemine uygun mudur?

Mühendislik hataları nelerdir?

Beton üretimi yönetmeliğe uygun mudur?

Beton numunesi incelenmek üzere nerede kim tarafından alınmaktadır?

Yapı denetim firmaları görevlerini yerine getiriyor mu?

Bu soruların cevabı, bize ilimizin durumu hakkında bilgi verecektir. Gerekirse bu konuda da araştırma yaparak sonucunu rapor haline getirebiliriz. İnceleme sonucunda ilimizin yapılaşmasını ve yanlışlıklar varsa sorumlusu kimlerdir, bunları tespit edebiliriz..