NOSTALJİNİN AZI KARAR

Hangimiz geçmişi düşünmez ki… Geçmiş kimisi için güzel anılarla doludur ve sık sık oraya dönmekten zevk alır… Tevfik Fikret gibiler için ise hem define hem de akrep ve çıyan doludur:

“Mazi, o bir definedir

Onu biraz açsan fırlar

Bir çok zehir hâtıralar;

O mezarın çıyanları,

Akrepleri yılanları.”

Nostalji yapmak ruhsal ve fiziksel sağlığımız üzerinde etkiler yaratabildiğini belirten Klinik Psikolog Gökşin Aköz zaman zaman nostalji yapmanın demans, Alzheimer gibi hafıza temelli hastalıklara yakalanmayı azalttığını ancak, takıntılı bir biçimde geçmişe takılı kalmanın da ciddi patolojik problemlere, depresif ruh haline, yas duygusuna ve yetersizlik hissine neden olabileceğine dikkat çekiyor.

Yani, nostaljini azı karar çoğu zarar.

“Southampton Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmada felaket senaryoları ve yalnızlık vurgulayan kişilik testi ile ajite edilen katılımcıların nostaljiye daha fazla sarıldığı ve bu sayede endişe hissinin ve depresif duygularının azaldığı gözlemleniyor.

Bu bulgular, nostaljinin bir savunma mekanizması olarak işlev görebileceğini gösteriyor. Klinik Psikolog Gökşin Aköz, şu bilgileri aktarıyor:

“Nostalji, geçmişin sadece anılması değil, aynı zamanda geçmişin içindeki duyguların tekrar yaşanması anlamına gelir. Yaşadığımız bir olayı hatırlayamasak bile o olayın bize yaşattığı duyguyu yıllar sonra bile hatırlayabiliriz. Bu duygusal bağlantı, insanların geçmişteki mücadelelerini hatırlayarak güçlenmelerine ve geleceğe umutla bakmalarına olanak tanır. Aynı zamanda çalışmalar bize nostaljinin ağrı algısını da azaltabileceğini gösteriyor. Yani kişi istemediği uyaranları yöneterek acı verici deneyimleri çerçeveleyebilir.”

Fakat takıntılı bir biçimde geçmişe takılı kalmanın ciddi patolojik etkileri olduğunu söyleyen Aköz, şöyle devam ediyor: “Nostaljinin olumlu etkileri olduğu gibi bunu takıntı haline getirerek sürekli geçmişi düşünmek kişide olumsuz duygular yaratabilir. Bu durum sürekli geçmişi düşünen kişide kaygı, hüzün ve depresyon gibi psikolojik duyguların yaşanmasına neden olabileceği gibi aynı zamanda kalp krizi, tansiyon ve şeker yükselmesi gibi fiziksel etkilere de neden olabilir. Nostalji her ne kadar ruha iyi gelir desek de geçmişi düşünmenin takıntılı bir hal alması travma ve yas gibi süreçlerin özlemine yol açması nedeniyle de duygular ile baş etme konusunda zorluk yaratabilir. Sonuç olarak; geçmişe özlem dediğimiz nostalji, geçmiş ve gelecek arasında kurduğu bağlantı ile süreklilik algısı sağlar ve sağlıklı bir düzeyde yaşandığı sürece yararlıdır.”

Nostalji yapmanın hem olumlu hem de olumsuz yanları olabilir.

Olumlu yanlar: Nostalji, geçmişteki olumlu anıları hatırlamak ve yaşamak için bir yol olabilir. Bu, kişinin moralini yükseltebilir ve mutluluk hissiyatını artırabilir. Geçmişteki deneyimler, kişinin kimliğini şekillendirir. Zor zamanlarda nostalji, kişinin stresle başa çıkmasına yardımcı olabilir. Nostalji, geçmişten esinlenerek yaratıcılığı artırabilir.

Olumsuz Yanlar: Aşırı nostalji, kişinin gerçeklikten kaçmasına neden olabilir. Aşırı nostalji, mevcut anıları göz ardı etmeye ve değer verilmeyen bir şu anın yaşanmasını engellemeye neden olabilir.