Kentlerde altyapı tarihine bakış-1

İnsanların bir arada yaşamaya başladıkları neolitik çağdan bu tarafa toplum çok şeye ihtiyaç duymuştur. En başında güvenlik olmak üzere çeşitli sorunlara farklı farklı çözümler getirilmiştir. Örneğin, Afyon, kale tepesinde kurulmuştur MÖ 3 bin yıllarında. 2. Mürşil, Hitit Kralıydı ve kalenin tepesine bir şehir kurdu. Adına ‘Hapunova’ dediler. Yüksek tepe şehir anlamında.

Zaman içinde güvenli olmak yetmedi. Başka ihtiyaçlar da gündeme geldi. Misal, su. Gelin öyleyse kentlerde tarih içindeki altyapı ihtiyaçlarına yakından bakalım…

SU KEMERLERİ VE SU ŞEBEKELERİ

Yollarda olduğu gibi, Roma imparatorluğu da genellikle su kemerleriyle ilişkilendirilir. Burada yine Romalı mühendisler mevcut tasarımları geliştirdiler.

İnsanlık tarihinin büyük bir bölümünde, kasabalar ve şehirler suyu nehirler, akarsular, kuyular ve özel sarnıçlardan aldı. İnsanlar kendi su kaynaklarını bulmaktan sorumluydu. Rekabet ve tek hane arayışı, bir bölgede yaşayabilecek insan sayısını sınırladı. Nehirler boyunca, akıntıya karşı yoğun kullanım, hastalık ve kirliliğin yayılmasına yol açacaktır.

Roma hükümeti, bayındırlık işlerinin imparatorluğuna fayda sağladığını gördü. İddialı bir su kemeri politikası belirledi ve çevredeki göllere ve dağlara 485 mil uzunluğunda su kemerleri inşa ederek şehre yılda 11 milyar galon su getirdi.

Su temini ve arıtılması karmaşık toplumlar için hayati öneme sahiptir. Temiz suya nispeten basit erişim olmadan, büyük bir nüfus kendini sürdüremez. Herhangi bir bölgenin vatandaşları kendileri için su bulmaya ve arıtmaya yatırım yaparsa, enerjileri rekabet ve eksiklik tarafından emilir. Bu nedenle büyük şehirler, evlere ve işyerlerine su sağlamak için kamu su arıtma ve su şebekelerine yatırım yapmaktadır.

SU YOLLARI, KÖPRÜLER VE LİMANLAR

Medeniyetler bir kaynak olarak içme suyuna ihtiyaç duyar, ancak ulaşım için su kütlelerini de geçmek zorundadır. Feribotlar, limanlar ve köprüler, herhangi bir büyük altyapı ağının önemli bir parçasıdır.

İnsanlar tarih öncesi boyunca su üzerinde yola çıktılar. Homo erectus’un (dik insan) 900 bin yıl önce Endonezya’nın Flores adasına yerleşmek için suları geçtiğine dair bazı kanıtlar var. En eski kurtarılan tekne, Hollanda’da bulunan 10.000 yıllık bir sığınak kanosu olan Pesse Kano’dur .

Ancak altyapı, birlikte çalışan bir toplum tarafından üretilir. Bu kamusal projeler bireyden çok grubu zenginleştirir. Yunanistan’daki Arkadiko Köprüsü, taştan yapılmış ve Tunç Çağı’nda inşa edilmiş kemerli bir köprüdür, bugün hala kullanılan en eski taş köprüdür. Askeri yol ağının bir parçası olarak Tiryns ve Epidauros arasında inşa edilmiş bir taş otoyolun parçasıydı.

AYDINLATMA IZGARALARI

4. yüzyıla kadar Antakya’da özel kuruluşlar açık havada fenerler asarlardı. Meşgul sokaklarda bütün gece aydınlatma vardı. Londra ve Paris’te bile bir gereklilikti: şehirler, vatandaşların evlerinin dışına ışık tutmasını talep etti. Ancak aydınlatmanın uygun bir şekilde altyapı olarak kabul edilebildiği, bireysel bir endişe olmaktan çıktığı 1594 yılına kadar değildi. O yıl, Paris polisi geceleri dış aydınlatmanın suçu caydırması umuduyla bir fener ağı kurdu.

1700’lerde aydınlatma ızgaraları kamu işleri haline geldi. Lamba yakan ekipler, şehrin sokaklarını doldurmak için dolaştılar ve geniş bir ışık yaymak için direklere yüksekte tutulan yağ ışıklarını yaktılar. Sonunda, balina yağı lambaları gaza ve ardından elektrik aydınlatmasına yol açtı. Sokak aydınlatması artık modern altyapı harcamalarının varsayılan bir parçası. Buhar motoru, taşıma kapasitesi ve hızı nedeniyle altyapıda devrim yarattı. Nasipse yarın da bu konuya devam edeceğim. Sağlıklı ve mutlu günler dilerim. Selam ve saygılarımla.