BİZE KALAN BÜYÜK MİRAS

Uygarlıklar beşiği Anadolu’nun bağrından çıkan kibar ve sanatkar bir toplum olan Frigler; kısa ama ışıltılı yaşamlarından sonra tarih sahnesinden sessizce ayrılıp giderlerken karanlık gökyüzündeki bir kuyruklu yıldızın ardında parlayan ışık dalgası gibi arkalarında bizlere unutulmaz ışıltılı büyük bir miras bıraktılar. Frigler’den her biri bir kitap konusu olabilecek bize kalan mirasın en önemli olanları aşağıda maddeler olarak sunulmuştur.

• Frigler’in “tapates” adını verdikleri kilim ve yaygılardaki motifler 3000 yıldır Anadolu kadınları tarafından dokumalarda kullanılarak yaşatılmaktadır. Ayrıca günümüzde “tapates” sözcüğü kimi yabancı ülke dillerinde halı anlamda kullanılmaktadır.
• Kumaş üstüne iğneyle nakış işleme sanatını onların bulduğu kabul edilir.
• Çoğumuzun “Şirinler” çizgi filminden bildiği Friglere özgü “Frig başlığı” günümüzde neredeyse tüm dünyaca bilinmekte ve çeşitli alanlarda özgürlük sembolü olarak kullanılmaktadır.
• Dikişin olmadığı Antik Çağ’da giysileri tutturmakta kullanılan ve fibula adı verilen madeni giysi iğneleri Frigler’in buluşudur.
• Türk Hamam taslarının atası olan ortası şişkin bronz kaseler Frigler’den bize geçmiştir.
• Bizde ve tüm dünyadaki yılbaşı kutlamalarının olmazsa olmazı çam ağacı süslemesinin kökeni Frigler’deki doğa tanrısı Attis adına yapılan törenlere dayanır.
• Türbanın Frig kadınlarınca 2700 yıl önce kullanılan bir örtünme biçimi olduğunu duvar resimlerinden biliyoruz.
• Frigler’in mitolojik öyküleri yanında Ezop öyküleri de tüm dünyaca bilinir. Dünyanın en eski hayvan öykülerinin yazarı Frigyalı (Emirdağlı) Ezop’tur.
• Frigler’in icadı olan çifte kaval bir Anadolu çalgısı olup, 50 yıl öncesine değin Anadolu’da kullanılmaya devam ediyordu.
• Kaval ve davulu icat edip en çok kullananlar Frigler’dir. Dinsel törenlerde müzik aletleri kullanmak ve dans etmek bir Frig geleneği olup, Alevilerde semah, Mevlevilerde sema ile günümüzde de devam etmektedir.
• Günümüzde Klasik Batı Müziği’nden Çigan Müziği’ne değin birçok müzik türünde kullanılan ve “Frigya Gamı”, ya da “Frigya Modu” olarak da bilinen Frig Makamı Antik Çağ’dan günümüze değin ulaşan kültürel mirasımızın çok değerli bir parçasıdır. Anadolu Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre; çifte kavaldan çıkan seslerin Frigya modunda olması yanında Afyonkarahisar, Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Uşak ile Ankara bölgesi türkülerinin Kürdi makamında olduğu ve bu modun Frig makamıyla bire bir örtüştüğü saptanmıştır. Ayrıca bu bölgeye ait türkülerin yüzde 70’nin Frig modu özelliği taşıdıkları anlaşılmıştır. Yani Frig ilahileri, bugün Kürdi adı altında Anadolu türkülerinde yaşamaktadır.
• Anadolu’daki ekin biçerken, ürün hasat ederken türkü söyleme geleneği bir mitolojik öyküye göre Frigler’e değin iner.
• Anadolu’nun ve Kurtuluş Savaşımız’ın sembolü olan kağnıların atası Frig kağnıları olup, onları da bizde olduğu gibi öküzler çekiyordu.
• Frig ayinlerinde rahiplerin kendilerini kırbaçlayarak bedenlerinden kan çıkartmaları Caferilerin bedenlerini dövmeleri ile benzer bir durumdur.
• Polatlı-Gordion’da yer alan Midas Tümülüsü’ndeki ahşap mezar odası, Dünya’nın en eski ahşap yapı örneği olarak kabul edilmektedir.
• Günümüze ulaşan Dünya’nın en eski ve en güzel mobilyalarını çivi kullanmadan ve geçmeli olarak Frigler üretmiştir.
• Anadolu mimarlığında çatı sistemini geliştiren Frigler’dir.
• İlk taban mozayiği döşemesini icat eden ve kullanan Frigler’dir.
• Onların icadı olan “kütük ev” geleneği çok yakın zamana kadar devam ettirilerek özellikle Afyonkarahisar, Kütahya ve Eskişehir yörelerinde tahıl ambarı olarak kullanılmıştır.
• Frigyalı çiftçilerin kurmuş oldukları Ksenoi Tekmoreioi adlı dernek kimi araştırmacılar tarafından Anadolu Ahiliği’nin nüvesi olarak kabul edilmektedir.
• Ana tanrıça Kybele rahipleri olan Korybantlar’ın taktıkları meşin önlükler ile Osmanlı Dönemi’ndeki dervişlerin meşin önlükleri aynıdır.
• Frig mitolojik öyküleri Klasik Mitoloji’nin en güzel öykülerinin başında gelir ve antik çağlardan beri sanatçı ve yazarlara esin kaynağı olmuşlardır.
• “Maiandroslamak ya da Menderesleşmek” , “Midas Dokunuşu” , “kördüğüm” ya da “Gordion Düğümü” , “Nannakosun Gözyaşları” , “Nannakos gibi ağlamak” ve  “manik kahramanlık” gibi günümüzde kullandığımız kimi deyimler Frigler’den bize miras kalmıştır.
• Dünya’da ilk güzellik yarışmasının Anadolu’da (İda-Kazdağı) yapıldığı gibi Dünya’da ilk müzik yarışması da Anadolu’da Frigya’da Afyonkarahisar-Dinar’da yapılmıştır.
• Anadolu Acı/Bodur Bademi, Latince adı olan “Amygdalus Nana”yı bir mitolojik öyküye göre Frig tanrısı olan Attis’in annesi Nana’dan almıştır.
• Frigler’den günümüze ulaşan hörgüçlü karasığır cinsi büyükbaşlar Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya yörelerinde halen yetiştirilmektedir.
• Anadolu’da kurban ya da adak edilen hayvan kanının alına sürülmesi geleneği Frigya’da Ana Tanrıça Kybele onuruna yapılan kurban törenlerine dayanmaktadır.

3000 yıldan beri günümüze ulaşan tüm bu kültürel miras değerlerine sahip çıkmak, korumak ve eksiksiz olarak onları gelecek kuşaklara ulaştırmak hepimiz için bir görev olmalıdır. Çünkü bu miras sadece bizim değil, gelecek kuşaklar adına bize bırakılan bir emanettir.