DÜNYA’NIN İLK MÜZİK YARIŞMASININ YERİ DİNAR’DIR

Mitolojik verilere göre; Dünya’da ilk müzik yarışması 3000 yıl önce Anadolu topraklarında yapılmıştır. Frigyalı Marsyas ile müzik ve bilicilik tanrısı Apollon arasındaki bu yarışmayı Marsyas kazandığı halde yarışmayı kaybettiği gerekçesiyle haksız biçimde derisi yüzülerek cezalandırmıştır. MÖ 5. yy’da yazar Kseneophon, “Anabasis” adlı kitabında ve yazar Aelianus (MS 2./3.yy) eserinde Marsyas’ın yüzülen derisinin Dinar’da bir mağarada olduğundan söz ederler.

Antik kaynaklarda “Frigya Kavalı” olarak adlandırılan çifte kavalın icatçısı olarak geçen Marsyas, Kelainai/Apameia yani bugün bizim Dinar adını verdiğimiz kentte doğmuş ve orada yaşamıştır. Babası Hyagnis’in çok iyi bir müzisyen olduğu söylenir. Kardeşi Babys de çok güzel kaval çalarmış. İyi bir müzisyen olan Olympos ise oğlu ve öğrencisi olarak kabul edilir. Yani Marsyas müzisyen bir aileden gelir. Bu denli ünlü birinin Apollon’u yenmesine şaşmamak gerek.

Antik çağlardan günümüze değin birçok sanatçıya, yazara konu olan bu yarışmanın nerede yapıldığı konusunda doğru olmayan bilgiler vardır. Yazılı kaynaklara dayanmadığı halde bu yarışmanın Aydın’da yapıldığı ve Çine Çayı’nın antik adı olan Marsyas’ı bu müzisyenden aldığı bilgisi vardır. Peki, bu yarışma nerede yapılmıştır? Antik yazarlar bu yarışmanın Dinar’da olduğunu ve Marsyas’ın bir akarsuya çevrildiği bilgisini verirler.

MÖ 1. yy’da yaşayan Strabon, “Coğrafya” adlı kitabında şöyle der: “Apameia, Marsyas Irmağı’nın kaynakları yanında kurulmuştur. Irmak, kentin ortasından akar ve kaynakları kentin içindedir. Aşağıya doğru kentin civarında dolaştıktan sonra şiddetli ve aceleci bir akımla Maiandros’a karışır… Maiandros, üzerinde aynı adı taşıyan bir kent bulunan Kelainai adlı bir tepeden çıkar. Antiokhos Soter, Kelainai’da oturanları, bugünkü Apameia’ya yerleştirmiştir… Marsyas ile Apollon arasındaki yarışma da burada gerçekleşmiştir.” (12. Kitap, VIII, 15)

Yaşlı Plinius (MS 1. yy.) ise “Doğa Tarihi”ndeki beşinci kitabında, eskiden Kelainai olarak bilinen Apameia Kenti’nin, Signia Dağı’nın eteklerinde kurulduğunu söyleyerek;  “Maiandros’un kollarından biri olan Marsyas, burada yerin altından çıkar ve bir süre sonra tekrar gizlenirmiş. Aulokrene ise Marsyas ile Apollon arasında geçen kaval çalma yarışmasının yapıldığı yermiş. Apameia’nın on mil uzağında, Frigya yolu üzerinde yer alan vadiye de bu ad verilmiş.” der.

Pausanias (MS 2.yy sonu) ise bu konuda şu bilgiyi verir. “Kelainai’da yaşayan Frigyalılar, kentin içinden geçen nehrin, bir zamanlar bu meşhur kavalcı olduğuna inanırlar. Onlar, bir kaval ezgisi olan “Tabiat Ananın (Kybele/Rhea) ezgilerinin, Marsyas’ın bestesi olduğuna da inanırlar. Üstelik yine Frigyalılar, Galat ordusunu, Marsyas’ın yardımıyla püskürttüklerini söylerler. Marsyas, nehrin suyu ve kavalının ezgileriyle onları savunmuş.”   

Romalı Ozan Ovidius (MÖ 27-MS 14) “Dönüşümler” adlı eserinde (VI. kitap, 383-400) Marsyas’ın Dinar’da bir ırmağa dönüşümünü, şiir olarak dile getirmiştir.

Sicilyalı Tarihçi Diodoros (MÖ 1.yy) Apollon’un, Marsyas’a yaptığından çok pişman olduğunu ve lirinin tellerini söktüğünü ifade eder.

Tüm bunlardan başka en önemli kanıt, biz arkeologlar için olmazsa olmaz belgeler sayılan sikke/madeni paralardır. Antik Dinar sikkeleri üzerinde Marsyas başı dik bir biçimde çifte kavalını üfler durumda tanımlanmıştır.

Yukarıda verilen bilgiler ışığında Dünya’nın ilk müzik yarışmasının yapıldığı yer tartışmasız olarak Dinar’dır demek yanlış olmayacaktır.